Solunumsal ve metabolik hastalıkların klinik izlemi, genelde kandaki O₂ ve CO₂’nin parsiyel basınçları (kan gazları)’nın hızlı ve doğru ölçümüne bağlıdır. Kan gazları, solunumun yeterli olup olmadığını gösterdiği gibi, asit/baz dengesi bozukluklarının tanı, takip ve tedavisinde de önemli rol oynar.
Bir kan gazı analizinde PaO₂, PaCO₂, pH ve HCO₃- ölçülmektedir. PaO₂ ve PaCO₂ değerleri mm Hg, torr veya kilo paskal (kPa) olarak; HCO₃- değerleri de mmol/L olarak ifade edilir.

KAN GAZI ÖLÇÜMÜNDE UYULMASI GEREKEN KURALLAR
• Kan gazlarının ölçümü için, arteriyel veya venöz kan örnekleri, genellikle ekstremite damarlardan alınır. Arteriyel kan alımı, tıbben riskli bir uygulama olduğundan; deneyimli kişilerce yapılmalıdır.

• Arteriyel kan, en  sık  radial arterden alınır. Allen testi yapılarak ulnar arter
kolleteralleriyle elde yeterince kanlanma olup olmadığı görülmelidir: Ulnar ve radial artere elde solukluk oluşuncaya dek uygulanan basınç kaldırıldığında; el doğal renginde olmalıdır. Aksi takdirde, hastanın radial
arterini kullanmak sakıncalıdır.

Ulnar arterin yetersiz kaldığı durumlarda, olası bir radial arter tıkanıklığı ciddi sonuçlara yol açabilir. Brakiyal ve femoral arterlerden de kan alınabilir; ancak hava embolisi ve benzeri  durumlarda, komplikasyonlar daha ciddi olabilir.

• Arteriyel kan, daima enjektörle alınmalı ve turnike  kullanılmamalıdır.
  
  
• Damara girdikten sonra enjektörün pistonu çekilmemelidir. Çünkü arterin kan basıncı, kanın enjektöre dolmasını sağlayacaktır.
  
  
• Venöz kan alımı sırasında kullanılan turnike, bir iki saniyede gevşetilmelidir. Sürenin uzaması veya yumruğun sıkılması gibi kas hareketleri, venöz PO₂ ve pH’da düşmeye yol açacaktır

• Arter ve ven kanlarının, anaerobik ortamda 1,0 veya 5,0 mL’lik liyofilize heparin içeren steril enjektörlerle alınması, en uygun yöntemdir.
  
  
• Sıvı heparin kullanıldığında, enjektörün boyutu ile enjektördeki heparin ve kanın miktarı önem kazanır. Enjektöre çekilen sıvı heparin ile enjektörün içi yıkandıktan sonra, bu heparin enjektörün içindeki havayla birlikte boşaltılmalıdır. Bu yolla, mL kan başına 0,05 mg heparin olacak şekilde, yeterli antikoagülasyon sağlanacaktır (EDTA, sitrat ve diğer antikoagülanlar, kan pH’sını değiştirir).
  
• Enjektördeki heparin tam boşaltılmadığında veya enjektöre az miktarda kan çekildiğinde; sıvı heparine bağlı dilüsyon nedeniyle, özellikle PCO₂ değerleri etkilenecek ve kan pH’sı yanlış olarak düşük çıkacaktır.

    
•Kan alımı sırasında, kanın hava ile temasını önlemek ya da en aza indirmek gerekir. Çok dikkat edilse bile, enjektördeki kan örneği, iğnenin içinde veya enjektörün boyun kısmında kalan hava ile temas edebilir. Kan alındıktan hemen sonra, enjektördeki hava kabarcığı yavaşça dışarı atılmalı ve iğnenin ucu sakız, cam macunu, sabun, tıpa gibi hava geçişine engel olacak bir materyalle kapatılmalı; iğne kesinlikle bükülmemelidir. Çünkü, arter kana göre, kuru havadaki PCO₂ çok daha düşük; buna karşılık  PO₂ (~155 mm Hg), yaklaşık 60 mm Hg daha yüksektir. Bu nedenle, normal oda havasını soluyan bir kişiden alınan kan, havayla temas ettiğinde, kanın CO₂ içeriği ve PCO2 miktarı azalırken; O₂ içeriği artacaktır. Diğer taraftan, O₂ tedavisi, vb nedenlerle kan PO₂ düzeyi 150 mm Hg’dan yüksek olan kişilerde kanın havayla teması, O₂ miktarının düşmesine yol açacaktır.

• Bu değişikliklerin başlıca nedeni, metabolizmalarına devam eden eritrosit, lökosit, trombosit ve retikülosit gibi kan hücrelerinin, O2 tüketmesi ve CO2 üretmesidir. Bu durum, kan örneğinin O2, CO2 ve pH değerlerini değiştirecektir. Glikoliz nedeniyle glukoz düzeylerindeki azalma ve laktat düzeylerindeki yükselme de, pH’nın düşmesine eşlik edecektir.
• Bekletilmesi gereken kan örnekleri, kesinlikle oda sıcaklığında bırakılmamalı; glikolizi inhibe etmek için, ya buzlu su içinde ya da soğuk zincirle taşınmalıdır.